Są pierwszym i najbardziej znanym symptomem ciąży. Niejednokrotnie budzą panikę lub długo wyczekiwaną radość. Poranne mdłości, bo o nich mowa to objaw związany głównie ze wczesną ciążą, a stopień ich nasilenia jest niezwykle zróżnicowany wśród przyszłych mam. Poza dyskomfortem i utrudnieniem codziennego funkcjonowania zwykle nie powodują następstw zdrowotnych, choć w bardzo rzadkich przypadkach mogą stać się nawet przyczyną pobytu w szpitalu, jeśli kobieta w ciąży nie jest w stanie przyjmować płynów i pokarmów, a wymioty stają się nasilone. Jak radzić sobie z mdłościami w ciąży i kiedy powinno się szukać pomocy medycznej? Kiedy mdłości miną i jak przetrwać najtrudniejszy czas?
Mdłości w ciąży, kiedy się pojawiają?
Według różnych statystyk na nudności w okresie ciąży skarży się od 50-90% wszystkich ciężarnych. Mimo takiego rozpowszechnienia dolegliwości, medycyna wciąż nie jest pewna, gdzie dokładnie tkwi przyczyna złego samopoczucia tuż u progu ciąży. Przyczyny mdłości wyjaśnia kilka hipotez, do których zalicza się między innymi, takie jak:
- nudności wykształciły się, jako mechanizm ewolucyjny, który miał chronić matkę oraz jej dziecko przed potencjalnie toksycznymi substancjami zawartymi w pożywieniu, szkodliwymi zwłaszcza w pierwszym trymestrze
-wywołuje je znaczny wzrost hormonu gonadotropiny kosmówkowej produkowanej przez łożysko(beta-hCG), którego szczyt uwalniania przypada właśnie na pierwszy trymestr;
- uważa się, że rolę w rozwoju nudności i wymiotów związanych z ciążą odgrywają również estrogeny i progesteron; wydaje się, że progesteron może wpływać na motorykę żołądka, co czasowo zbiega się z objawami nudności i wymiotów w czasie ciąży
Objawy pojawiają się zwykle na etapie 5-6 tygodnia ciąży, ich największe nasilenie przypada na 8-9 tydzień ciąży. W przeciwieństwie do popularnego określenia „poranne nudności” 80% kobiet zgłasza występowanie tych objawów przez cały dzień.
Nudności w ciąży - kiedy się nasilają?
Skłonność do porannych mdłości ma często uwarunkowanie genetyczne- oznacza to, że jeśli nasza mama lub siostra źle znosiła początki ciąży i większość czasu walczyła z nudnościami, mamy dużą szansę powtórzyć ich los.
Mdłości są również silniejsze u kobiet młodszych oraz będących w swojej pierwszej w życiu ciąży. Częściej także pojawiają się w ciążach mnogich ( na przykład bliźniaczych) i mogą wówczas trwać dłużej. Zwiększone ryzyko dotyczy również kobiet z chorobą lokomocyjną lub migrenami w wywiadzie oraz ciężarnych, których płód jest płci żeńskiej. Nudności w poprzedniej ciąży wiążą się z 15% ryzykiem nawrotu w kolejnej ciąży. Choroby towarzyszące, które mogą stanowić czynniki ryzyka wystąpienia szczególnie silnych mdłości, obejmują stany przebiegające z nadczynnością tarczycy, choroby psychiczne, cukrzycę przed ciążą, zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz astmę.
Sposoby na mdłości w ciąży
Niestety nie ma jednej uniwersalnej recepty, która mogłaby przynieść ulgę wszystkim cierpiącym z powodu porannych mdłości paniom. Część z nich szybko orientuje się, które pokarmy nasilają przykre dolegliwości, a które są tolerowane zupełnie dobrze. Warto szczególnie zadbać o unikanie potraw tłustych i ciężkostrawnych, które bywają najczęstszą przyczyną mdłości. Również intensywne zapachy kulinarne mogą same w sobie wywoływać nudności, dlatego w miarę możliwości zaleca się spożywać posiłki w dobrze wywietrzonych, chłodnych pomieszczeniach.
Mimo dużej niechęci do jedzenia w godzinach porannych, zaleca się zjedzenie niewielkiej porcji, na przykład kromki chleba razowego lub pieczywa ryżowego, a następnie spożycie pełnowartościowego śniadania w pewnym odstępie czasowym- najlepiej do dwóch godzin od wstania z łóżka. Lepsze będą niewielkie porcje jedzenia rozłożone w czasie niż duże posiłki co kilka godzin. Płyny lepiej przyjmować dopiero po 15-20 minutach po posiłku lub pić tylko w przerwach od jedzenia. Nudności nasilają gorące płyny, zwłaszcza kawa. W przypadku wystąpienia wymiotów konieczne jest zwiększone przyjmowanie płynów- najlepiej wypijać chłodne, niesłodzone soki warzywne lub wodę.
Jeśli zalecenia żywieniowe nic nie zmieniają w odczuwaniu mdłości, można sięgnąć po bezpieczne preparaty ziołowe na bazie imbiru, który jest znanym od dawna środkiem z domowej apteczki, łagodzącym dolegliwości ciężarnych. Imbir można spożywać w postaci startego korzenia dodawanego do potraw, bądź też gotowych preparatów aptecznych- herbatek lub pastylek do ssania.
Imbir stosowany był od wieków w medycynie chińskiej i indyjskiej jako naturalny lek ziołowy zmniejszający mdłości i wymioty. Imbir (Zingiber officinale) zawiera silnie pachnące związki ketonowe – gingerol, które uzyskiwane są z jego kłącza. Nie wydaje się, aby spożywanie imbiru wiązało się ze zwiększeniem ryzyka działań niepożądanych w czasie ciąży, ale może on upośledzać funkcje płytek i teoretycznie zwiększać ryzyko krwawienia. Dlatego nie zaleca się imbiru kobietom z predyspozycjami do zaburzeń krzepnięcia lub przyjmujących leki wpływające na krzepnięcie krwi.
Dla kobiet, u których nudności i wymioty utrzymują się pomimo stosowania środków zachowawczych dostępne są liczne preparaty lecznicze, które mogą być zalecone przez lekarza ginekologa.
Kiedy mdłości mogą być groźne?
Dyskomfort oraz trudności w codziennym funkcjonowaniu to najczęstsze konsekwencje mdłości. Przyszła mama nie może zwykle planować spotkań w godzinach porannych czy skupić się na swoich obowiązkach, w obawie przed mogącymi się pojawić objawami. Niekiedy jednak mdłości są bardzo silne, towarzyszą ciężarnej niemal przez cały dzień i powodują trudne do opanowania wymioty ( zwane też niepowściągliwymi wymiotami ciężarnych). Jeśli kobieta schudła w ich wyniku powyżej dwóch kilogramów oraz nie jest w stanie samodzielnie przyjmować pokarmów, a zwłaszcza płynów, konieczna jest niezwłoczna pomoc medyczna, połączona często z kilkudniowym pobytem w szpitalu. Leczenie ma na celu nawodnienie ciężarnej, uzupełnienie utraconych wraz z wymiotami elektrolitów oraz włączenie leczenia przeciwwymiotnego. Znaczne odwodnienie i zaburzenia jonowe ( zwłaszcza zbyt niski poziom potasu, który jest wydalany wraz z treścią wymiotną) stanowi zagrożenie zdrowotne dla przyszłej mamy i jej dziecka, stąd konieczne jest leczenie przyczynowe oraz monitorowanie dobrostanu ciężarnej.
Jak długo trwają mdłości w ciąży?
Ku niezwyklej uldze przyszłych mam dolegliwości zwykle kończą się wraz z nadejściem drugiego trymestru. Ich ustępowanie może być stopniowe, bądź przeciwnie- z dnia na dzień znikają tak gwałtownie, jak się pojawiły. Przyszła mama zaczyna wówczas odczuwać zwiększony apetyt, również na produkty, które w pierwszym trymestrze były zupełnie nie do zniesienia. Warto wykorzystać ten moment na uzupełnienie cennych witamin i mikroelementów ( zwłaszcza żelaza), które przyda się w okresie intensywnego wzrostu malucha. Posiłki nie powinny dostarczać pustych kalorii, a konkretnych wartości odżywczych, które przełożą się na zdrowie i dobre samopoczucie przyszłej mamy.
U niektórych kobiet mdłości mogą jednak wyjątkowo utrzymywać się dłużej- nawet do końca ciąży. W takiej sytuacji warto skonsultować występujące dolegliwości z prowadzących ginekologiem, by wykluczyć inne, potencjalne przyczyny nudności.
Opracowała: mgr Sylwia Ziółkowska
