Emocje w ciąży
Dwie kreski na teście ciążowym, to dopiero początek. Od teraz przed przyszłą mamą długa droga, podczas której wielokrotnie pojawi się uczucie lęku i zwątpienia w swoje siły, ale też ogromnego szczęścia związanego z jedną z piękniejszych życiowych podróży- macierzyństwem. Silne emocje, które często mogą wydawać się sprzeczne dla otoczenia, pojawiają się niemal na każdym etapie ciąży. Aby skutecznie sobie z nimi radzić, trzeba umieć je prawidłowo zidentyfikować, nazwać, a następnie uczynić z nich normalny element ciążowej codzienności. Przez całe dziewięć miesięcy, poza zasłużonym spokojem, przyszłej mamie przyda się również wsparcie ze strony jej najbliższych, połączone z ciepłem i zrozumieniem.
Skąd te emocje?
Zmiany emocjonalne w okresie ciąży wynikają z dwóch podstawowych przyczyn. Jedną z nich jest konieczność weryfikacji planów i zamiarów na najbliższy okres, a często również na całe życie. Nawet jeśli ciąża była planowana i oczekiwana, świadomość, że nasze życie zmieni się w najbliższym czasie diametralnie, powoduje u niemal każdego przyszłego rodzica niepokój i serię obaw o nadchodzącą przyszłość. Emocji tych doświadczają zarówno przyszłe matki, jak i ojcowie. Niepokój kobiet może być jednak dużo większy- to jej ciało ulegnie w najbliższym czasie wielu zmianom, które będzie musiała zaakceptować i to na niej ciąży więcej obowiązków, w pierwszym okresie życia maluszka.
Drugą przyczyną zmian emocjonalnych, jakie dotykają kobiety już we wczesnym okresie ciąży są zaburzenia gospodarki hormonalnej. Nie wszystkie panie są tak samo podatne na wpływ hormonów ciążowych, jednakże u sporej części, narastający poziom progesteronu oraz gonadotropiny kosmówkowej (beta-hCG) poza ściśle fizycznymi dolegliwościami, jak nudności, wymioty oraz poczucie zmęczenia i osłabienia, może dawać również zmiany nastroju. Szczególnie wzrastający poziom progesteronu potrafi wpływać destabilizująco na emocje kobiety ciężarnej- zwiększać senność, niechęć do działania, a nawet wywoływać zaburzenia depresyjne. Huśtawka hormonalna jest najbardziej dotkliwa w pierwszym trymestrze ciąży i często zanika wraz z nadejściem kolejnych.
Obawy ciążowe
Jedną z najsilniejszych emocji, jakie pojawiają się w okresie ciąży i często utrzymują się przez cały czas jej trwania, jest lęk. Każda nowa sytuacja życiowa ( a jest nią niewątpliwie oczekiwanie dziecka) budzi obawy i niepokój o to, jak poradzimy sobie w nowej roli oraz jakim wyzwaniom przyjdzie nam sprostać. Szczególnie wiele trosk towarzyszy kobietom, które pierwszy raz mają zostać mamą. Obawy nie są jednak obce również podczas kolejnej ciąży- szczególnie jeśli pierwsza z nich była obarczona komplikacjami lub trudnym porodem. Lęk może wiązać się z partnerem i jego rolą jako ojca, sytuacją materialną, objawami fizycznymi pojawiającymi się w czasie całej ciąży, zmieniającymi się kształtami i wyglądem ciała, utratą seksualności czy nadchodzącym porodem. Szczególnie wiele obaw wiąże się z tym ostatnim- kobieta boi się bólu, dyskomfortu, utraty kontroli nad własnym organizmem oraz powikłań związanych z samym przebiegiem całego procesu. Wiele niepokoju budzi także wybór miejsca, w którym zostanie zaplanowany poród, znieczulenia do porodu czy lekarza prowadzącego ciążę. Te wszystkie dylematy mogą okazać się łatwiejsze, gdy przyszła mama będzie miała szansę porozmawiać z kobietami, które niedawno rodziły, a także z personelem medycznym wybranej placówki: położną czy lekarzem. Świetnym rozwiązaniem okazują się także szkoły rodzenia, które przekazują najistotniejsze informacje dotyczące samej ciąży i porodu, a także uczą pielęgnacji malucha w pierwszych dniach jego życia. Natura zaplanowała na szczęście aż dziewięć miesięcy na przygotowanie przyszłych rodziców do nowej roli, podczas których nie tylko mogą oni posiąść niezbędną wiedzę z zakresu opieki nad noworodkiem, ale i oswoić się z myślą o nowym członku rodziny. To co na początku wydawało się bardzo trudne lub nieosiągalne, w miarę upływu czasu okazuje się tylko kolejną przeszkodą, jaką należy pokonać.
Na koniec warto uświadomić sobie, że lęk i niepokój jest naturalną składową naszego życia i jego pojawienie się w okresie ciąży nie powinno dziwić. Wręcz przeciwnie- obawy o bycie dobrym rodzicem, motywują nas do działania i sprawiają, że podejmujemy nowe kroki, by przystosować się do sytuacji. Umiarkowany lęk jest świetnym motorem napędowym działań- nie wolno tylko oddać mu pełnej kontroli nad naszym życiem. Jeśli jednak lęk uniemożliwia codzienne funkcjonowanie, nie warto zwlekać ze skorzystaniem z pomocy specjalisty. Rozmowa z wykwalifikowanym terapeutą czy psychologiem, pozwala często uporządkować kłębiące się emocje i spojrzeć na swoje problemy z odmiennej perspektywy. Umiejętność przyznania się, że potrzebujemy pomoc nie jest dowodem słabości, a siły psychicznej i dojrzałości.
Rozdrażnienie
Wraz z narastającym niepokojem i lękiem, u kobiety ciężarnej może pojawić się także stałe rozdrażnienie i zdenerwowanie. Zachowania takie są szczególnie dotkliwe dla najbliższego otoczenia przyszłej mamy- jej partnera oraz posiadanych już dzieci, którzy nie rozumieją, dlaczego negatywne emocje odbijają się właśnie na nich i co powinni zmienić w swoim postępowaniu. Obopólne zrozumienie, cierpliwość i duża doza miłości pomagają przetrwać najtrudniejsze chwile. Kobiecie w okresie ciąży należy się duża doza wyrozumiałości ze strony otoczenia, również z uwagi na często nasilone dolegliwości fizyczne towarzyszące temu stanowi. Ciężarna nie może jednak zapominać, że jej bliscy również mogą przeżywać trudne chwile i nie zawsze są w stanie sprostać wszelkim wymaganiom stawianym przez przyszłą mamę.
Zniecierpliwienie
Końcowy okres ciąży często powiązany jest z oczekiwaniem na pojawienie się potomka, a mijające dni czy nawet godziny potrafią dłużyć się w nieskończoność. Szczególnie ostatnie dni przed wyznaczonym terminem porodu przebiegają zwykle w atmosferze napięcia i stałej gotowości. Kiedy mija wyznaczona odgórnie data, pojawia się często zniecierpliwienie i niepokój- czemu jeszcze nie rodzę? Warto uświadomić sobie, że tylko niewielki odsetek kobiet rodzi w terminie wyznaczonym na początku ciąży. Cierpliwość nie jest zwykle mocną stroną przyszłej mamy, ale zamiast nerwowo odliczać dni i godziny warto zająć myśli i emocje drobnymi przyjemnościami, na które przez najbliższy czas po porodzie prawdopodobnie nie będziemy miały siły ani czasu. Co prawda, nie jest możliwe wyspanie się na zapas, ale warto jak najwięcej odpoczywać i gromadzić siły, tak potrzebne, gdy maluszek będzie już na świecie.
Euforia
Na szczęście w okresie ciąży, nie towarzyszą przyszłej mamie tylko negatywne emocje. Niemal równie często, jak lęk, obawy i stres, pojawia się uczucie bezgranicznego szczęścia i podekscytowania na myśl o mającym się pojawić dziecku. Momenty te mogą przeplatać się z tymi gorszymi, a huśtawka emocjonalna potrafi czasem doprowadzić otoczenie ciężarnej do dezorientacji i niepokoju. Wiele niezapomnianych chwil dla przyszłych rodziców wiąże się z obserwacją bijącego serca na badaniu USG czy pierwszymi wyczuwalnymi kopnięciami malucha. Więź, która zawiązuje się jeszcze w czasie ciąży może być źródłem olbrzymiej siły i szczęścia dla obojga rodziców. Warto w chwilach zwątpienia przypominać sobie właśnie te momenty, które pozwalają przetrwać przejściowe trudności i zawirowania. Na końcu drogi czeka nagroda, dla której warto wiele poświęcić!
Opracowała: mgr Sylwia Ziółkowska
