Mówiąc o żywieniu w okresie ciąży, często w pierwszej kolejności przychodzi na myśl skojarzenie przyszłej mamy ze słoikiem kiszonych ogórków zagryzanych czekoladowym tortem. Czy specyficzne upodobania smakowe w tym okresie to rzeczywiście tylko zabawny mit czy też poparte naukowo fakty? Czy kobieta ciężarna faktycznie może odczuwać nieodpartą potrzebę zjedzenia kotleta schabowego o trzeciej w nocy i co najważniejsze, czy powinna tym zachciankom ulegać? O tym, jak powinno wyglądać prawidłowe żywienie w okresie ciąży i dlaczego nie wszystkie marzenia kulinarne należy w tym czasie realizować- poniżej.
Kiedy pojawiają się zachcianki ciążowe?
Pierwsze zmiany w odczuwaniu smaków kobieta ciężarna może dostrzec już w pierwszych tygodniach ciąży. Razem z bombą hormonalną, jaka wybucha po zagnieżdżeniu się zarodka w macicy, rozpoczyna się w ciele przyszłej mamy prawdziwa rewolucja. Pierwszy trymestr ciąży wielu kobietom upływa pod znakiem nieustających nudności, przechodzących niekiedy w wymioty. Nudności ciężarnych tylko w teorii nazywane są porannymi mdłościami- w rzeczywiście wiele kobiet odczuwa je niemal o każdej porze dnia, również wieczorem i po położeniu się do łóżka. Nudności są zwykle nasilane przez zapachy potraw, nawet tych, które dotychczas były lubiane i dobrze tolerowane. Z uwagi na obawę przez nasileniem dolegliwości wiele przyszłych mam unika jedzenia bądź spożywa niewielkie ilości , co powoduje spadek masy ciała w pierwszym trymestrze ciąży. Należy szczególnie zadbać, by mimo ograniczenia spożycia pokarmów, dostarczyć organizmowi wystarczającej dawki witamin i mikroelementów, kluczowych dla rozwoju płodu w jego życiu zarodkowym. Specyficzne zachcianki żywieniowe pojawiające się w tym okresie są dopuszczalne- jeśli przyszła mama ma określone pokarmy, po których nie odczuwa mdłości i na które ma ochotę, powinna je spożywać, z zachowaniem zdrowego rozsądku.
Pierwszy trymestr ciąży może wiązać się również z obecnością stałego metalicznego posmaku w ustach, co utrudnia odczuwanie przyjemności z jedzenia i zmienia smak potraw- stąd po raz kolejny – jeśli niektóre z pokarmów nie dają takiego uczucia, przyszła mama powinna je wybierać. Z nieprzyjemnym, metalicznym posmakiem zwykle dobrze radzą sobie produkty kwaśne- na przykład owoce cytrusowe, bądź wspomniane wyżej ogórki.
Kolejne trymestry ciąży wiążą się zwykle ze zmniejszeniem przykrych dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Szczególnie w drugim trymestrze kobiety odczuwają dużą ulgę- mijają poranne mdłości, a powiększający się brzuch nie jest jeszcze przeszkodą w życiu codziennym i nie powoduje dużego dyskomfortu. W tym okresie warto ograniczyć chęć ulegania zachciankom- choć przyszłej mamie może towarzyszyć duży apetyt i stałe uczucie nienajedzenia, warto raczej zwiększyć częstość przyjmowania posiłków ( nie robić przerw dłuższych niż trzy-cztery godziny) i wybierać przekąski o dużej zawartości węglowodanów złożonych oraz białka. Taki sposób żywienia zapewni utrzymanie stałego poziomu cukru we krwi, dzięki czemu rzadsze będą napady głodu. Zwiększanie masy ciała w okresie ciąży powinno zachodzić stopniowo, a kobieta z prawidłowym BMI przed ciążą nie powinna przytyć więcej niż 10-14 kilogramów. Zbyt duży przyrost kilogramów wiąże się z trudnościami w powrocie do dawnej aktywności po porodzie, zwiększonym ryzykiem komplikacji okołoporodowych, a także zwiększoną zapadalnością na niektóre schorzenia specyficzne dla okresu ciąży- cukrzycy ciężarnych czy nadciśnienia i stanu przedrzucawkowego.
Zachcianki w ciąży?
Okres ciąży to czas, kiedy dobre samopoczucie przyszłej mamy powinno być jednym z priorytetów, ponieważ przekłada się ono bezpośrednie na dobrostan rozwijającego się dziecka. O ile ciężarna nie musi pozostawać na diecie ze względów medycznych (na przykład cukrzyca ciążowa)nie powinna również narzucać sobie zbyt dużego reżimu kuchennego. Pomimo faktu, że większość pokarmów spożywanych przez przyszłą mamę powinno mieć nie tylko wartości smakowe, ale również wartości odżywcze, od czasu do czasu warto pozwolić sobie na zachciankę kulinarną, która poprawi nastrój i wprawi w dobre samopoczucie. Z drugiej strony należy pamiętać, że nie wszystkie zachcianki kulinarne w okresie ciąży mogą być zrealizowane. Przyszła mama powinna unikać zwłaszcza surowego mięsa, jak tatar, surowe szynki, wędliny, słabo wypieczone, krwiste steki czy nawet salami. Wszystkie te produkty mogą być źródłem groźnego w okresie ciąży zakażenia pasożytniczego- pierwotniakiem Toxoplasma gondii. Z rozwagą należy również podchodzić do miękkich serów oraz serów pleśniowych- ich jedzenie nie jest zabronione, o ile zostały wytworzone z mleka pasteryzowanego. Biorąc pod uwagę możliwość zatrucia pokarmowego, trzeba również uważać na produkty typu fast-food i wybierać tylko te pochodzące ze sprawdzonych miejsc.
W okresie ciąży istnieje bezwzględny zakaz spożywania alkoholu w każdej postaci i takiej zachcianki ciężarna zdecydowanie nie może zrealizować.
Jakich składników odżywczych potrzebuje moje dziecko?
Część zachcianek, jakie odczuwa kobieta ciężarna może wynikać bezpośrednio z zapotrzebowania jej przyszłego dziecka na niektóre składniki pokarmowe. W trzecim trymestrze ciąży wiele ciężarnych odczuwa na przykład zwiększony apetyt na nabiał i produkty mleczne. To właśnie w tym okresie dochodzi do nasilonego kostnienia szkieletu dziecka, stąd duże zapotrzebowanie przyszłej mamy na produkty bogate w wapń, który jest najważniejszym budulcem kości. W całym okresie ciąży wzrasta zapotrzebowanie na składniki odżywcze oraz witaminy: A, B1, B2, niacynę, cholinę, kwas pantotenowy, B6, B12, C, E, foliany, a także minerały: poza wspomnianym wcześniej wapniem, fosfor (zapotrzebowanie wzrasta tylko u kobiet poniżej 19 roku życia), magnez, żelazo, cynk, miedź, jod czy selen. W czasie ciąży wzrasta też zapotrzebowanie na białko: o około 0,3g/kg masy ciała/dobę. Ważna jest nie tylko ilość, ale także rodzaj dostarczanego białka- 60% białka ogółem należy dostarczać z produktów zwierzęcych, 40% z roślinnych. Aż o 50% wzrasta także zapotrzebowanie organizmu na nienasycone kwasy tłuszczowe, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju układu nerwowego dziecka. Ponieważ organizm ich nie wytwarza, powinny być dostarczane z pożywienia. Należy pamiętać, że zdrowa, dobrze zbilansowana dieta jest najlepszą inwestycją w przyszłość dziecka.Opracowała: lek. Sylwia Ziółkowska
