Rozwój noworodka I tydzień

Wrzesień 30, 2018

Całkowicie bezbronne, nieporadnie wymachujące rączkami i nóżkami, delikatne, a przede wszystkim – zagubione, „atakowane” zewsząd nowymi dźwiękami, zapachami i intensywnym światłem. Pierwszy tydzień życia dziecka to wyjątkowy czas, w którym maluch po raz pierwszy styka się z zupełnie obcym środowiskiem. Jak wyglądają te pierwsze dni?

Rozwój fizyczny pierwszym tygodniu

Noworodek w niczym nie przypomina obrazków różowych, czystych bobasów, jakie zazwyczaj możemy oglądać. Jego ciało i głowa, w mniejszym lub większym stopniu, pokryte są mazią płodową. Czasem dostrzec można delikatny meszek, tzw. lanugo, który znika w przeciągu kilku dni lub tygodni. Buzia i powieki noworodka są opuchnięte. Obecne są tzw. ciemiączka (tylne i przednie), czyli miejsca w obrębie czaszki, w których jej kości nie są ze sobą zrośnięte. Ciemiączka umożliwiają dopasowanie się główki do kanału rodnego, dlatego też po porodzie główka może być zniekształcona (spiczasta).

Wiele maluchów rodzi się z długimi paznokciami, dlatego zaleca się zakładanie na rączki tzw. niedrapek bądź skarpetek. Nie należy jednak stosować ich przez dłuższy czas (ograniczają poznawanie świata przez dotyk), najlepiej tylko przez kilka pierwszych dni, gdy zazwyczaj nie mamy możliwości obcięcia paznokci. Dłonie i stopy noworodka mogą być lekko sine, to znak, że krążenie nie jest jeszcze w pełni sprawne, ale jeśli nie występują żadne inne niepokojące objawy – nie ma powodu do obaw.

Już u tak małego dziecka zaobserwować można liczne odruchy, które są automatyczną reakcją noworodka na bodźce. Odruchy ułatwiają mu przetrwanie w nowym środowisku, a w miarę upływu kolejnych miesięcy – zanikają. Są to m.in. odruch Moro, odruch ssania, chwytania, szukania piersi po dotknięciu warg czy policzka noworodka, odruch Babińskiego, toniczny odruch szyjny.

U tygodniowego noworodka zauważyć można lekkiego zeza, wynikającego z faktu, że mięśnie podtrzymujące gałki oczne nie są jeszcze wystarczająco silne. Wszystko powinno unormować się w ciągu kilku kolejnych miesięcy.

Rozwój emocjonalno-intelektualny

W pierwszym tygodniu życia noworodek przede wszystkim śpi (ok. 20 godzin na dobę). Nic dziwnego – musi zregenerować się po trudach narodzin.

Obraz, jaki widzi bobas, jest niewyraźny, więc najważniejsze funkcje pełnią zmysły dotyku i węchu, a głównym sposobem komunikowania się z otoczeniem jest płacz. Noworodek rozróżnia też smaki: najbardziej lubi słodki, choć przyzwyczajony jest również do słonego (w brzuchu mamy połykał słone wody płodowe), największe niezadowolenie wzbudzają natomiast smaki gorzki i kwaśny.

Zdrowie noworodka

Nierzadko na skórze noworodka pojawiają się różnego rodzaju zmiany, takie jak trądzik noworodkowy czy prosaki, związane z niedojrzałością gruczołów łojowych, a przede wszystkim – z krążącymi w krwi dziecka hormonami matki. Zarówno u dziewczynek, jak i chłopców gruczoły piersiowe mogą być powiększone, a u dziewczynek może nawet wystąpić delikatne krwawienie z dróg rodnych – to również efekt działania hormonów. Dość częstą przypadłością są naczyniaki płaskie, czyli czerwone, niewypukłe plamy, umiejscowione zazwyczaj na powiece, czole i karku.

U niektórych noworodków może wystąpić żółtaczka fizjologiczna, która zanika zwykle do 10. dnia życia. Jeśli jednak objawy nasilają się, zamiast zanikać, zażółcenie utrzymuje się dłużej niż 10-14 dni bądź gdy dziecko rodzi się z żółtym odcieniem skóry, wówczas jest to tzw. żółtaczka patologiczna i konieczne jest leczenie.

W pierwszych dobach po porodzie dziecko wydala tzw. smółkę, pierwszą kupkę, która jest ciemna, lepka, o specyficznym zapachu. W kolejnych dniach występują tzw. stolce przejściowe, a po ok. 5 dniach zaobserwować już można normalną, noworodkową kupkę, przypominającą konsystencją... jajecznicę. Należy skonsultować się z pediatrą, gdy kupka jest bardzo jasna czy wręcz biała, czarna (z wyjątkiem smółki) bądź gdy zawiera krew czy śluz.

W pierwszych dobach po narodzinach wykonywane są badania przesiewowe, w kierunku fenyloketonurii, wrodzonej niedoczynności tarczycy, mukowiscydozy i badanie słuchu, oraz odbywają się pierwsze szczepienia: przeciwko gruźlicy i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.

U niektórych noworodków już w pierwszym tygodniu życia może odpaść kikut pępowinowy. Zanim jednak to nastąpi, trzeba skrupulatnie dbać o jego higienę. Niepokój powinno wzbudzić krwawienie, pojawienie się ropnej wydzieliny, obrzęk i zaczerwienienie. Zakładając pieluszkę, należy zawinąć jej brzeg, tak aby nie drażnił kikuta.

U tygodniowego noworodka wystąpić mogą także: zatkane kanaliki łzowe, pleśniawki, w postaci białego nalotu na języku i błonach śluzowych jamy ustnej, krótkie wędzidełko językowe, często utrudniające karmienie piersią, łuszczenie się skóry.

Dieta

W pierwszych dobach po narodzinach maluch traci na wadze – jest to zjawisko całkowicie normalne, związane m.in. z wydalaniem smółki czy utratą wody przez skórę i płuca. Spadek wagi uważa się za zbyt duży, jeśli przekracza 10% masy urodzeniowej.

Karmienie piersią jest sposobem karmienia zalecanym przez pediatrów i WHO. Jeśli jednak karmienie piersią (bądź podawanie odciągniętego pokarmu) nie jest z różnych względów możliwe, wówczas noworodek karmiony jest mlekiem modyfikowanym. Bez względu na przyjęty sposób karmienia należy pamiętać, że w pierwszych dniach po przyjściu na świat maluch jest bardzo zmęczony i sam może nie domagać się pokarmu, dlatego konieczne jest budzenie go (zwykle radzi się, aby budzić na karmienie nie rzadziej niż co 3 godziny). Warto założyć notatnik, w którym zapisywane będą pory karmienia, ilość wypitego mleka (bądź długość karmienia w przypadku karmienia piersią), liczba kupek i mokrych pieluszek.

Zaleca się, aby noworodki karmione piersią już od pierwszych dni życia otrzymywały witaminę D w dawce 400 jednostek dziennie. W przypadku karmienia mlekiem modyfikowanym sposób postępowania należy ustalić z pediatrą.

Jak się bawić z noworodkiem?

Ważne jest, aby umożliwić noworodkowi odpoczynek, wyeliminować nadmiar bodźców, zapewnić mu spokój i poczucie bezpieczeństwa, np. poprzez tzw. kangurowanie (dziecko ułożone jest na klatce piersowej jednego z rodziców, najlepiej nagie, w formie kontaktu „skóra do skóry”) i spowijanie (noworodek nie kontroluje w pełni swoich kończyn, którymi bezładnie macha, utrudniając sobie w ten sposób relaks – dlatego warto owinąć malucha w „kokon”, co nie tylko pozwoli zapanować nad tymi ruchami, ale również da dziecku wrażenie, jakby nadal znajdowało się w ciasnym brzuchu mamy).

Należy przemawiać do malucha łagodnym głosem, a twarz trzymać dość blisko niego – noworodek widzi najwyraźniej obiekty, które znajdują się w odległości ok. 20-30 cm od niego.