Co robić, gdy dziecko ma zaparcia?

Maluch jest drażliwy i nie chce jeść? Wypróżnia się rzadziej niż dwa razy w tygodniu, a stolce są suche i twarde? Tej sytuacji zwykle winne są zaparcia. Choć niemowlę nie potrafi jeszcze określić swojej przypadłości, mamy są bardzo wyczulone na jakiekolwiek zmiany w organizmie swojej pociechy. Zaparcia są powszechną dolegliwością (cierpi na nie 10% dzieci, a 30%  ma okazjonalne kłopoty z wypróżnieniem) i sposoby ich leczenia są przekazywane z pokolenia na pokolenie. Ale gdy przytrafiają się po raz pierwszy, czasami wpadamy w panikę. Maluch płacze z wysiłku, a na pieluszce widać dziwny stolec, czasami ze śladami krwi lub śluzu. Nic dziwnego, że rodzice biją na alarm i szukają porady u lekarza. Zaparcie nie tylko jest bardzo uciążliwe dla dziecka, ale w części przypadków (ok. 5%) może być symptomem chorobowym.

U najmłodszych pociech zaparcie stolca występuje bardzo rzadko, zwłaszcza jeśli jest karmione piersią. Mleko matki jest odżywcze i wartościowe dla małego organizmu, dlatego jego wydalanie jest ograniczone, nawet do jednego wypróżnienia na tydzień.   O ile kupka ma prawidłową konsystencję, a maluch nie płacze podczas defekacji, nie ma powodów do zmartwień. W miarę wprowadzania pokarmów uzupełniających, możemy zauważyć, że jelita niemowlaka pracują inaczej niż do tej pory.  Pamiętajmy jednak, że wbrew obiegowej opinii, maluch nie musi wypróżniać się po każdym karmieniu. Jego układ pokarmowy dopiero uczy się trawić nowo poznane składniki pokarmowe.

Zaparcie u dzieci do szóstego miesiąca życia można pomylić z dyschezją niemowlęcą. To zaburzenie czynnościowe układu pokarmowego  objawia się krzykiem dziecka, do którego dochodzi przed wypróżnieniem. Jednak dyschezja nie powoduje zmiany wyglądu kupki. Wręcz przeciwnie – po nagłym krzyku, trwającym 10 minut wysiłku i płaczu, pojawia się miękki stolec. Zaburzenie to nie powoduje innych objawów chorobowych, nie wymaga też leczenia.

Najczęściej (95% przypadków) problemy z oddaniem stolca spowodowane są niewłaściwą dietą, zaburzeniami flory bakteryjnej jelit i… przywiązaniem do pieluszki. Maluch, który do tej pory nie korzystał z nocnika, może mieć trudności ze zrobieniem kupy bez założonej pieluszki. Przyzwyczajony jest do większej prywatności, a siadanie na nocniku (często w towarzystwie publiczności) jest dla niego mało komfortowe.

Czasami zaparcie jest symptomem chorobowym (u 5% dzieci) i występuje w chorobie Hirshsprunga (schorzenie jelit), chorobach układu nerwowego i mięśniowego, alergii, niedoczynności tarczycy i Zespole Downa.

Jeśli karmimy piersią, możemy spożywać więcej pokarmów bogatych w błonnik, tj. pieczywo razowe, makaron razowy, kasza gryczana, pszenne płatki zbożowe, surowe warzywa.

Do diety starszych dzieci wprowadzamy produkty wysokobłonnikowe i zwiększamy ilość płynów (woda, soki marchwiowe i jabłkowe). Ograniczamy natomiast podawanie kaszek i kleików ryżowych, na rzecz kukurydzianych odpowiedników.

Podajemy dziecku soki i przeciery z jabłek i śliwek - zawarte w nich pektyny działają jak „miotełka” w jelitach, pomagając w usuwaniu zalegających resztek pokarmowych.

Dbamy o to, by aby maluch był aktywny fizycznie – ruch przyspiesza metabolizm.

Staramy się uregulować rytm wypróżnień u dziecka tak, aby odbywały się w domu. W tym celu, po ok. 5 minutach po każdym obiedzie lub kolacji, maluch powinien podjąć próbę oddania stolca. Ma to związek  ze zwiększeniem odruchów wydalniczych występującym tuż po posiłku.

Kilka razy dziennie wykonujemy delikatny masaż brzuszka dziecka.

Jeśli zaparcie pojawiło się przy próbie sadzania malucha na nocnik, warto wrócić na kilka tygodni do stosowania pieluszek i poradzić się pediatry.  Po tym czasie można ponowić próbę nauki wypróżniania do nocnika lub sedesu. Pamiętajmy, by podczas nieudanych defekacji nie zawstydzać dziecka zbędnymi komentarzami.

Nie prowadzimy leczenia farmakologicznego na własną rękę, tzn. nie podajemy czopków, środków przeczyszczających ani nie przeprowadzamy lewatywy bez zalecenia lekarza.

Przy często powtarzających się zaparciach, konsultujemy się z lekarzem, warto też prowadzić kalendarzyk zaparć, które ułatwią zdiagnozowanie przyczyny problemu.


_{Opracowała: Mariola Kolary}