Test owulacyjny

Test owulacyjny

Podczas starań o dziecko szczególnie istotne staje się ustalenie momentu owulacji, a co za tym idzie największych szans na zajście w ciążę. Choć jest to możliwe na podstawie obserwacji cyklu miesięcznego, zmiany charakteru śluzu szyjkowego oraz temperatury ciała, pomiary te czasem okazują się zawodne. Z pomocą przychodzą wówczas testy owulacyjne, dostępne w aptece bez recepty. Ich użycie przypomina stosowanie testów ciążowych, mimo odmiennego mechanizmu działania.


Jak działają testy owulacyjne?

Najprostsze w użyciu – owulacyjne testy paskowe działają poprzez pomiar stężenia hormonu luteinizującego (LH) w moczu kobiety. Hormon luteinizujący wytwarzany jest przez przysadkę mózgową, a jego stężenie w organizmie zmienia się w istotny sposób w czasie cyklu miesięcznego.  Wydzielanie LH jest stymulowane przez podwzgórzową gonadoliberynę (GnRH). LH pobudza wytwarzanie hormonów w gruczołach płciowych. Największe stężenie hormonu luteinizującego występuje podczas ostatnich dni fazy pęcherzykowej powodując wzrost pęcherzyka Graafa i owulację oraz przekształcenie pęcherzyka Graafa w ciałko żółte. Pobudza też wydzielanie progesteronu i estrogenów. Czułość testów owulacyjnych pozwala na wykrycie hormonu luteinizującego już w stężeniu  30mIU/ml.  Działają one poprzez wiązanie hormonu luteinizującego z odpowiednio dopasowanymi przeciwciałami znajdującymi się na płytce testowej.


Jak prawidłowo wykonać test owulacyjny?

Aby wykonać test potrzebna jest próbka moczu ( poranny mocz jest zwykle najbardziej zagęszczony, przez co uzyskuje się w nim wyższe stężenia hormonów), zebrana do jałowego, plastikowego pojemniczka. Mocz może pochodzić również z porcji oddanej w ciągu dnia, ważne jednak, by nie korzystać z toalety na przynajmniej cztery godziny przed przeprowadzeniem testu.  W próbce zanurza się pasek testowy na kilka do kilkunastu sekund zgodnie z zaleceniem producenta. Wynik można odczytać już po kilku minutach- obecność jednej kreski świadczy o prawidłowym wykonaniu testu, jest to kreska kontrolna. Dopiero obecność na teście dwóch kresek wskazuje na obecność w moczu hormonu luteinizującego. Stopień wybarwienia drugiej kreski ( sygnalizującej owulację) wskazuje na stężenie LH-  największe prawdopodobieństwo owulacji zachodzi wtedy, gdy obie kreski mają ten sam kolor(oznacza to, że jajeczkowanie pojawi się w ciagu najbliższych 24-36 godzin). Jeśli druga kreska ma słabsze wybarwienie, oznaczenie należy powtórzyć następnego dnia- poziom hormonu może narastać.  Wynik uzyskany po 10 minutach i później nie powinien być brany pod uwagę, nawet pomimo obecności dwóch kresek na teście. Brak jakiejkolwiek kreski na teście wskazuje na jego uszkodzenie bądź nieprawidłowe wykonanie- oznaczenie należy wówczas powtórzyć, używając kolejnego paska.
Testy najlepiej przeprowadzać o stałej porze dnia, na przykład rano, a przed użyciem dokładnie przeczytać instrukcję- szczegóły wykonania testu mogą być różne w zależności od firmy je produkującej.


Kiedy wykonuje się testy owulacyjne?

Zaleca się wykonanie pierwszego testu owulacyjnego w dniu, kiedy według kalendarzyka miesiączkowego rozpoczynają się dni płodne (zwykle 14 dni przed planowaną miesiączką). Wykonanie testu rozpoczyna się od określenia średniej długości cyklu miesiączkowego. Pierwszym dniem cyklu jest dzień, w którym rozpoczyna się menstruacja (pierwszy dzień krwawienia miesiączkowego). Długość cyklu oznacza więc liczbę dni od pierwszego dnia krwawienia miesiączkowego, do dnia poprzedzającego rozpoczęcie następnej menstruacji.
Aby precyzyjnie wskazać moment owulacji konieczne jest często zużycie kilku testów paskowych, dlatego producenci w opakowaniu umieszczają zwykle 5-7 sztuk.  Cena testów owulacyjnych rozpoczyna się już od złotówki za pojedynczy pasek testowy.


Jaka jest skuteczność testów owulacyjnych?

Zaletą testów owulacyjnych jest ich zdecydowanie wyższa skuteczność w porównaniu do metod naturalnych ( pomiar temperatury ciała, obserwacja śluzu szyjkowego, metody łączone). Testy mogą być szczególnie przydatne dla kobiet nieregularnie miesiączkujących, które mają trudności z obliczeniem dni płodnych, z uwagi na przesuwanie się w czasie dnia owulacji. Skuteczność testów docenią też kobiety, u których nie występuje okołoowulacyjny skok temperatury, przez co nie mogą one posługiwać się tą metodą obserwacji cyklu.   Wyniki mogą być jednak zafałszowane w czasie przyjmowania leków hormonalnych przeznaczonych do stymulowania owulacji. Czynniki mogące wpływać na wynik testu to  także  alkohol, doustne środki antykoncepcyjne, karmienie piersią czy przyjmowanie dużych ilości płynów na dwie godziny przed wykonaniem badania.
Szacunkowa skuteczność wykrywania owulacji według ich producentów to nawet 98%. Inną metodą wyznaczenia momentu owulacji jest mikroskop owulacyjny- test pozwalający na obserwację śliny kobiety, jej struktura różni się bowiem w okresie poprzedzającym owulację. Badanie to jednak wymaga doświadczenia w ocenie mikroskopowej i nie jest tak rozpowszechnione jak owulacyjne testy paskowe.  Na ocenę momentu owulacji pozwala również badanie ultrasonograficzne przeprowadzone przez lekarza ginekologa.

Opracowała: lek. Sylwia Ziółkowska