Rozstępy w okresie ciąży to jeden z problemów, z którymi zmagają się przyszłe mamy. Rosnący brzuszek oraz gwałtowne wahania wagi ciała, połączone z nasilonymi zmianami hormonalnymi sprawiają, że skóra nie zawsze nadąża za tymi zmianami. Rozstępy przybierają na początku postać czerwono-sinych pręg zlokalizowanych zwykle w okolicy talii, piersi oraz pośladków. Z czasem ich kolor ulega zmianie- bieleją, przez co stają się również mniej widoczne. Raz powstałe rozstępy nie znikają jednak samoistnie, stąd ogromne znaczenie ma zapobieganie ich wystąpieniu. Jaka profilaktyka rozstępów będzie najbardziej skuteczna i kiedy należy ją zacząć, jeśli spodziewamy się dziecka?
Jak powstają rozstępy?
Powodem powstawania rozstępów jest dysproporcja między wytrzymałością skóry a siłą i tempem jej rozciągania. W ciągu dziewięciu miesięcy skóra brzucha, piersi i bioder jest narażona na ekstremalne warunki. Szybki przyrost wagi sprzyja powstawaniu rozstępów, ale zdarza się, że kobiety, które wcale nie przytyły w ciąży ponad normę, także zmagają się z tym problemem. Winne są wtedy zazwyczaj predyspozycje genetyczne- oznacza to, że jeśli nasza mama nabawiła się rozstępów w czasie ciąży, my również jesteśmy zagrożone ich wystąpieniem. Przeciwnie jednak- jeśli kobiety w naszej rodzinie nie miały rozstępów, ich ryzyko powstania u nas jest niższe, ale niestety nie możemy spać całkiem spokojnie.Bezpośrednią przyczyną powstawania rozstępów są pękające włókna kolagenowe skóry. Za wytrzymałość skóry odpowiedzialne są włókna kolagenowe i elastynowe. Kolagen i elastyna to białka, które tworzą tzw. szkielet podporowy skóry, nadający jej sprężystość, elastyczność i jędrność. Spowolnienie metabolizmu fibroblastów (komórek skóry właściwej, w której wytwarzany jest kolagen i elastyna) spowalnia ich produkcję. Ponadto zmiany hormonalne powodują, że struktura tych białek jest nieodpowiednia i spada ich wytrzymałość mechaniczna. Efektem wtórnym jest zrywanie tych włókien, ścieńczenie skóry i tworzenie się rozstępów. Mimo że włókna kolagenowe i elastynowe mają bardzo dużą wytrzymałość na rozciąganie – potrzeba 10 kg, by zerwać włókno o średnicy 1 mm – to duży przyrost wagi i zaburzenia struktury tych białek sprawiają, że dużej części kobiet rozstępy nie omijają.
Rozstępy rozwijają się w dwóch etapach: pierwszy z nich to faza zapalna, kiedy dochodzi do powstania czerwonych, sinoczerwonych lub różowych zmian na skórze. Są to świeże rozstępy, na których wygląd można wpłynąć w największym stopniu, dzięki odpowiednio dobranym preparatom kosmetycznym oraz zabiegom. Druga faza to tak zwana faza zanikowa, kiedy rozstępy bieleją, a ich widoczność zmniejsza się. Rozstępy zanikowe zachowują się jak typowa blizna skórna i mogą być usunięte tylko bardziej inwazyjnymi metodami medycyny estetycznej.
Czy można uniknąć rozstępów w ciąży?
Wiele kobiet zastanawia się, czy odpowiednio wcześnie wdrożona profilaktyka rozstępów ma szansę im zapobiec. Zapobieganie rozstępom w dużym stopniu jest możliwe, ale wymaga dużej systematyczności. Pielęgnację należy rozpocząć już na początku ciąży lub w przypadku ciąży planowanej nawet na 2–3 miesiące przed. Skóra ma w ten sposób możliwość przygotowania się na czekające ją zmiany z odpowiednim wyprzedzeniem. Warto stosować kosmetyki z dużą zawartością emolientów i substancji nawilżających. Najczęściej popełniany przez ciężarne błąd to stosowanie preparatów zapobiegających rozstępom dopiero w II i III trymestrze ciąży oraz ograniczenie stosowanej pielęgnacji tylko do okolic brzucha i piersi. Choć jest to najczęstsza okolica powstawania rozstępów, zmiany skórne mogą pojawić się również w okolicy pośladków i ud, zwłaszcza jeśli przyrost wagi był szczególnie duży.Warto wybierać kosmetyki z zawartością takich substancji, jak masło kakaowe, wyciąg z soi, wyciąg z wąkrotki azjatyckiej, wyciąg ze skrzypu, wyciąg z bluszczu, aloes, pirogronian sodu, kwas mlekowy, związki krzemu - silanole (regenerują włókna kolagenowe i elastynowe), witaminy C i E oraz peptydy. Skuteczność wykazują także różnego typu oleje pochodzenia naturalnego: olej jojoba, olej migdałowy oraz olej z kiełków pszenicy. Największe znaczenie ma jednak regularność ich stosowania. Żaden preparat nie ma szans zadziałania, jeśli będzie używany tylko sporadycznie. Skład balsamu lub kremu przeciwko rozstępom warto przeanalizować szczególnie w pierwszym trymestrze ciąży- nie wszystkie z dostępnych kosmetyków można stosować na tym etapie.
Niestety pomimo bogactwa składników czynnych preparatów przeciw rozstępom, sam kosmetyk to nie wszystko. Aby wzmocnić elastyczność skóry i zwiększyć jej podatność na rozciąganie konieczny jest również regularny masaż prowadzony najlepiej każdorazowo przy aplikacji kremu. Masaż może być wykonywany manualnie (głaskanie, pocieranie, delikatnie podszczypywanie skóry) bądź specjalnie do tego celu przeznaczoną gąbką lub rękawicą sizalową, na mokro lub na sucho. Nie bez znaczenia jest także regularna, umiarkowana aktywność fizyczna, o ile ciąża przebiega prawidłowo.
Kiedy najczęściej pojawiają się rozstępy?
Rozstępy mogą pojawić się niemal na każdym etapie ciąży, ale największe ryzyko związane z ich wystąpieniem wiąże się z trzecim trymestrem ciąży. W ostatnich tygodniach przed rozwiązaniem dochodzi często do nasilonego przyrostu masy ciała- maluszek zwiększa swoją wagę najintensywniej, a wraz z nim powiększa się gwałtownie obwód brzucha u przyszłej mamy. 39 lub 40 tydzień ciąży to moment, w którym rozstępy pojawiają się najczęściej, ale zapobieganie ich wystąpieniu należy zacząć dużo, dużo wcześniej, by nasze działania miały szansę powodzenia.Jak radzić sobie z rozstępami, które już są?
Nie ma niestety metody pozwalającej na całkowite usunięcie istniejących rozstępów, szczególnie, gdy przeszły one już w fazę drugą- zanikową. Dlatego głównie w okresie ciąży najważniejsza pozostaje intensywna profilaktyka, mająca na celu zwiększenie elastyczności skóry, która w dobrej kondycji jest mniej podatna na powstawanie tych defektów. Co jednak, jeśli rozstępy już są? Czy warto inwestować w drogie preparaty kosmetyczne, których producenci obiecują znaczną redukcję zmian i zmniejszenie ich widoczności? Ich skuteczność w usuwaniu zmian już powstałych jest niewielka, choć odpowiednie nawilżenie i natłuszczenie skóry może dać wrażenie niewielkiego zmniejszenia się rozstępów. Dużo większą skuteczność mają zabiegi medycyny estetycznej, dopasowane ściśle do potrzeb danej pacjentki. Zalicza się do nich peelingi chemiczne, leczenie miejscowe pochodnymi witaminy A (tretinoiną), mikrodermabrazja, mezoterapia, karboksyterapia oraz laseroterapia. Większość z nich zaleca się wykonywać po zakończeniu karmienia piersią, ale już w okresie laktacji można dobrać bezpieczne zabiegi przygotowujące skórę. Skuteczność stosowanych metod zależna jest od tego jak głębokie są rozstępy, czasu- od momentu kiedy się pojawiły i przede wszystkim fazy ich rozwoju. A co jeśli rozstępów nie uda się wyeliminować? Pozostaje je zaakceptować, zwłaszcza, że najczęściej otoczenie wcale ich nie dostrzega , w przeciwieństwie do nas samych.Opracowała: lek. Sylwia Ziółkowska