Połóg

Połóg to nic innego, jak okres przypadający bezpośrednio po urodzeniu dziecka, bez względu na sposób porodu: czy to siłami natury czy też poprzez cesarskie cięcie. Ten szczególny czas jest przeznaczony na cofanie się zmian, które dokonały się w okresie ciąży,  a także na regenerację organizmu po przebytym porodzie.

Jak długo trwa połóg?

Połóg jest to okres 6-8 tygodni po porodzie, kiedy cofają się zmiany powstałe w organizmie kobiety podczas ciąży i porodu. Czas połogu jest liczony od momentu urodzenia łożyska (popłodu). Okres ten dzieli się na trzy etapy:
bezpośredni, występujący w pierwszych 24 godzinach po porodzie,
wczesny połóg, obejmujący pierwszy tydzień po porodzie,
późny połóg, trwający do 6 tygodni po porodzie
 Każdy z tych etapów charakteryzuje się swoistym przebiegiem wynikającym z procesów charakterystycznych dla połogu.  W okresie kończącym połóg (6-8 tydzień) konieczne jest odbycie wizyty u lekarza ginekologa, celem kontroli prawidłowego gojenia się rany oraz powrotu funkcji jajników i macicy.

Jakie zmiany zachodzą w czasie połogu?

W połogu dochodzi do cofania się zmian ciążowych i poporodowych, gojenia  ran poporodowych, rozpoczęcia i utrzymanie laktacji oraz ponownego podjęcia czynności przez jajniki. Cofanie się zmian ciążowych i poporodowych (inwolucja) polega na powrocie kobiecych narządów do pierwotnego położenia, kształtu i stanu. Inwolucja dotyczy macicy, dna miednicy, powłok brzusznych, pęcherza moczowego i jelit. Obejmuje również zwiększenie napięcia mięśni brzucha, zmniejszenie działania hormonów na macicę (po wydaleniu łożyska) oraz zmniejszenie ukrwienia mięśnia macicznego w wyniku występowania skurczów połogowych. U większości kobiet karmiących cykle miesiączkowe pojawiają się pod koniec laktacji lub po ustaniu karmienia. U kobiet, które nie karmią piersią pierwsza miesiączka występuje najczęściej w 5-6 tygodniu po porodzie.

Higiena intymna w okresie połogu

Niezależnie od drogi porodu, w okresie bezpośrednio po nim następującym dochodzi do wydalania odchodów połogowych, czyli wydzieliny z rany, jaka powstała w jamie macicy. Odchody te zmieniają się w zależności od czasu, jaki upłynął od porodu:
w 1. – 3. dobie połogu- odchody krwiste
koniec  1.-go tygodnia – brunatne, brązowawe (półpłynne )
koniec 2. – go tygodnia – brudnożółte
koniec 3. – go  tygodnia – szarobiałe (surowiczo wodniste)
po 4 – 6 tygodniach – zanikanie odchodów

Ponieważ w odchodach znajdują się bakterie, istnieje możliwość przeniesienia drobnoustrojów na ręce i brodawki (zakażenie sutka). Dbanie o higienę intymną , stosowanie łagodnych środków myjących, częsta zmiana podpasek/wkładek higienicznych oraz noszenie przewiewnej, bawełnianej bielizny znacznie zmniejsza ryzyko powstania zakażeń połogowych oraz poważnych infekcji narządów intymnych. Szczególnie w  pierwszych dniach po porodzie przydatne będą podkłady poporodowe, stosowane na łóżko oraz dużego rozmiaru podpaski o wysokiej chłonności.  Należy często zmieniać podpaski – nie rzadziej niż co 4 godziny, zawsze ruchem od przodu do tyłu.  W okresie połogu przeciwwskazane jest stosowanie tamponów oraz branie gorących i długich kąpieli- preferowane jest mycie całego ciała pod prysznicem.

Problemy w okresie połogu

Najczęstszymi problemami, z jakimi borykają się kobiety po porodzie to ból (po zszyciu krocza, rany po cięciu cesarskim, ból spowodowany obkurczaniem się mięśnia macicy), lęk, przemęczenie oraz problemy z karmieniem piersią. Problemy kobiet po porodzie dotyczące karmienia piersią najczęściej są związane z przystawianiem dziecka do piersi, bólem brodawek sutkowych spowodowanym zbyt płytkim ssaniem brodawki przez noworodka, subiektywnym brakiem pokarmu, rzadziej z obserwowanym nawałem pokarmu oraz brakiem wiary we własne siły. Bolesność brodawek jest jednym z najczęstszych problemów występujących w pierwszych tygodniach po porodzie. U wielu kobiet pomocne może okazać się skorzystanie z pomocy Poradni Laktacyjnej czy Certyfikowanego Doradcy Laktacyjnego, który pomoże przejść przez najtrudniejsze momenty i rozwiązać na bieżąco pojawiające się problemy
.
W połączeniu z koniecznością stałej opieki nad dzieckiem, dolegliwości połogowe mogą sprawiać, że kobiety czują się nadmiernie obciążone obowiązkami, przytłoczone nową codziennością, jak również mogą cierpieć z powodu obniżenia nastroju, przechodzącego niekiedy w depresję poporodową. Stałe obciążenie odpowiedzialnością za bezpieczeństwo i życie dziecka to sytuacja niezwykle stresująca i bez wsparcia ze strony rodziny trudno nabrać zdrowego dystansu do nowych wydarzeń.

Czego unikać w okresie połogu?

Aby zminimalizować ryzyko komplikacji połogowych konieczne jest przede wszystkim unikanie dużego wysiłku fizycznego oraz sytuacji mogących sprzyjać zakażeniom narządów intymnych. Współżycie seksualne, irygacje pochwy i używanie tamponów jest niewskazane przez pierwsze 6 tygodni po porodzie właśnie ze względu na zwiększone ryzyko infekcji. W przypadku temperatury ciała powyżej 37,7°C utrzymującej się dłużej niż 3 dni, obfitszego krwawienia lub nieprawidłowej wydzieliny z pochwy (nieprzyjemny zapach), zaczerwienienia i bólu, bądź zaobserwowania wydzieliny z rany krocza lub rany po cięciu cesarskim, obrzęku i zaczerwienienia piersi, wskazana jest wizyta u lekarza prowadzącego.

W połogu zalecana jest umiarkowana aktywność fizyczna – spacery i ćwiczenia dedykowane dla kobiet w tym okresie. Nie powinno się dźwigać ciężkich przedmiotów (np. wózka z dzieckiem po schodach)- przeciążenia w obrębie mięśni brzucha czy dna miednicy, mogą skutkować trwałymi powikłaniami, jak rozstęp mięśnia prostego brzucha, zaburzenia pracy zwieraczy, wypadanie narządu rodnego. Zwłaszcza w pierwszych dniach po porodzie przydatna będzie nauka prawidłowej techniki wstawania z łóżka – należy najpierw uklęknąć na łóżku w pozycji podpartej(lub obrócić się na bok) , zestawić nogi z łóżka i następnie wyprostować się.
 
W okresie połogu warto  zadbać o regularne spożywanie pełnowartościowych posiłków, bogatych w błonnik, wapń i witaminy oraz wypijać 1,5-2 litrów płynów w ciągu doby, unikając napojów gazowanych, wysokosłodzonych i alkoholowych. Błonnik i odpowiednie spożycie płynów ułatwia prawidłowe wypróżnianie i zapobiega często pojawiającym się w połogu zaparciom.

Rehabilitacja w połogu

Znany jest szereg metod fizjoterapeutycznych, które w znaczny sposób zmniejszają niekorzystne zmiany powstałe po porodzie lub całkowicie je eliminują. Ćwiczenia skutecznie zamykają rozstęp mięśnia prostego brzucha oraz zapobiegają i leczą nietrzymanie moczu. W zmniejszaniu widoczności rozstępów czy blizn stosuje się laseroterapię, sonoterapię, zabiegi z zakresu światłolecznictwa oraz jonoforezę. Elektrostymulacja oraz magnetostymulacja wykorzystywana jest u osób cierpiących na nietrzymanie moczu. Kinesiotaping to coraz popularniejsza metoda, która zmniejsza bolesność i widoczność blizny pooperacyjnej, a także zwalcza skutki nawału mlecznego. Odpowiednio przeprowadzony masaż wykorzystać można przy wszystkich opisanych wcześniej dolegliwościach (za wyjątkiem rozstępu mięśnia prostego brzucha).

Opracowała: lek. Sylwia Ziółkowska