Paznokcie u rąk i stóp pojawiają się u dziecka między 12. a 13. tygodniem życia płodowego. Paznokcie noworodka są bardzo delikatne, a jednocześnie ostre, więc dziecko łatwo może podrapać się nimi po twarzy. To sprawia, że szybko pojawia się konieczność ich obcięcia maleństwu.
Kiedy pierwszy raz obcinać dziecku paznokcie?
Na to pytanie nie ma jednej, dobrej odpowiedzi, która sprawdzi się w każdej sytuacji. U niektórych dzieci płytka paznokcia może być zrośnięta z opuszkiem palca cienką błoną, a oderwanie jej jest dla dziecka bolesne (co z kolei wywołuje nerwowość u świeżo upieczonych rodziców). W takim wypadku trzeba poczekać, aż miękki paznokieć stwardnieje, co z reguły trwa dwa – trzy tygodnie i dopiero wówczas obcinać. Bywa jednak i tak, że dziecko przychodzi na świat z długimi paznokciami, które się wywijają, zadzierają, no i przede wszystkim dziecko się nimi kaleczy, gdy macha rękami. Właśnie dlatego zaleca się zakładanie dziecku na rączki specjalnych rękawiczek zwanych „niedrapkami” lub dziecięcych skarpetek.
Takie rozwiązanie ma jednak pewne wady – dziecko w czasie życia płodowego przyzwyczaiło się do tego, że może rękami dotykać twarzy i ssać palce – jest to naturalny sposób uspokajania się, a ograniczenie tej możliwości powoduje irytację dziecka. Takie rękawiczki też nie do końca są skuteczne, bo dość łatwo spadają, a w lecie jest w nich zbyt ciepło. Jest to zatem dobre rozwiązanie na czas pobytu w szpitalu i „niedrapki” powinny być częścią szpitalnej wyprawki. Jedno jest bowiem pewne - nie należy obcinać dziecku paznokci w czasie tych kilku dni po porodzie, kiedy noworodek jeszcze przebywa na oddziale położniczym. Zalecenie to jest spowodowane faktem, że szpital to miejsce, gdzie wszelkich bakterii jest więcej niż w domu i jeżeli dziecko zostanie skaleczone, to ryzyko zakażenia jest większe niż w warunkach domowych. Dlatego z pierwszym obcinaniem nie ma się co spieszyć, lepiej poczekać przynajmniej kilka dni, a na pewno wstrzymać się do czasu powrotu do domu.
Takie rozwiązanie ma jednak pewne wady – dziecko w czasie życia płodowego przyzwyczaiło się do tego, że może rękami dotykać twarzy i ssać palce – jest to naturalny sposób uspokajania się, a ograniczenie tej możliwości powoduje irytację dziecka. Takie rękawiczki też nie do końca są skuteczne, bo dość łatwo spadają, a w lecie jest w nich zbyt ciepło. Jest to zatem dobre rozwiązanie na czas pobytu w szpitalu i „niedrapki” powinny być częścią szpitalnej wyprawki. Jedno jest bowiem pewne - nie należy obcinać dziecku paznokci w czasie tych kilku dni po porodzie, kiedy noworodek jeszcze przebywa na oddziale położniczym. Zalecenie to jest spowodowane faktem, że szpital to miejsce, gdzie wszelkich bakterii jest więcej niż w domu i jeżeli dziecko zostanie skaleczone, to ryzyko zakażenia jest większe niż w warunkach domowych. Dlatego z pierwszym obcinaniem nie ma się co spieszyć, lepiej poczekać przynajmniej kilka dni, a na pewno wstrzymać się do czasu powrotu do domu.
Nożyczki, obcinacz, a może pilniczek?
Przede wszystkim obcinania paznokci nie ma co się obawiać. Tylko pierwszy raz wydaje się być taki trudny, z każdym kolejnym razem czynność ta będzie łatwiejsza i mniej stresująca, aż stanie się codziennością. Wiele firm oferuje całe zestawy do pielęgnacji paznokci, z reguły jest tam obcinacz, nożyczki, czasami pilniczek. Wybór między nożyczkami, a obcinaczem to indywidualna sprawa: jednym pasuje takie narzędzie, innym takie. Na pewno nożyczki muszą mieć zaokrąglone końce, aby uniknąć przypadkowego ukłucia dziecka, muszą też być ostre i precyzyjnie – nożyczki ze zbyt dużym luzem nie obetną cienkiego i delikatnego paznokcia, lecz zawiną go, co może prowadzić nawet do uszkodzenia płytki paznokciowej. Pilniczek również musi być zaokrąglony na końcu. Jeśli obcięty paznokieć jest nierówny, można go lekko wygładzić pilniczkiem, ale tylko wtedy, jeśli paznokieć jest już wystarczająco twardy – generalnie nie zaleca się stosowania pilniczków w przypadku tak małych dzieci. Paznokcie oczyszczać należy myjąc je miękką szczotką, nie wolno ich podważać, aby usunąć gromadzący się tam brud.Jak się do tego zabrać – kilka przydatnych wskazówek
- Paznokcie lepiej obcinać po kąpieli. Ciepła woda dodatkowo zmiękczy płytkę paznokciową, wówczas paznokcie łatwiej obciąć.
- Paznokcie u rąk potrzebują przycinania przynajmniej raz w tygodniu (czasem nawet częściej), te u nóg rosną wolniej, więc wystarczy je obcinać do 2. tygodnie.
- Przed obcinaniem paznokci warto sobie przygotować sterylną gazę i środek do dezynfekcji. Może się zdarzyć, że dziecko zostanie skaleczone, a że palce są silnie unaczynione, to krwawienie może być dość silne – trzeba je zatamować gazikiem i potem zdezynfekować. Zwykle nawet plasterek nie jest potrzebny – jego zakładanie w przypadku małych dzieci może być niebezpieczne, bo dziecko może go ściągnąć wkładając palce do buzi.
- Paznokcie najlepiej pielęgnować wówczas, gdy dziecko śpi – jeśli maluch zapadnie w głęboki sen, można je szybko i delikatnie obciąć – jest to łatwiejsze niż wtedy, gdy dziecko kręci się i porusza kończynami. Zmniejsza się też ryzyko przypadkowego skaleczenia.
- Jeżeli paznokcie muszą być obcięte, gdy dziecko nie śpi, to przydaje się pomoc drugiej osoby, która przytrzyma dziecko i odwróci jego uwagę.
- Delikatnie naciskając na opuszkę palca zyskuje się lepszy dostęp do paznokcia.
- Paznokcie u rąk powinny być obcięte na półokrągło, a u nóg prosto – to zapobiega ich wrastaniu.
- Nie należy paznokci obrywać, jeśli się nadłamią, bo może to być bolesne – paznokieć trzeba wówczas przyciąć tak krótko jak to możliwe i konieczne.
- Nie powinno się wycinać skórek wokół paznokci – jeśli się pojawią, należy posmarować palce oliwką, aby nieco natłuścić skórę.
- Obcinanie to także czas na uważne obejrzenie paznokci: jeśli się łamią lub rozdwajają, można je po kąpieli smarować oliwką, jeśli pojawiają się na nich białe plamki, warto zasygnalizować to pediatrze, bo może to być oznaka niedoboru pewnych składników mineralnych. Koniecznie należy skonsultować się z lekarzem, jeżeli paznokcie maja siną barwę, świadczącą o niedotlenieniu i kłopotach z krążeniem.
- Zawsze przed przystąpieniem do obcinania należy dokładnie umyć ręce, trzeba też zadbać o czystość rączek malucha.
- Przybory do pielęgnacji powinny należeć tylko do dziecka i nie mogą być używane przez innych członków rodziny. Po użyciu warto je zdezynfekować lub umyć.
- Im dziecko starsze, tym bardziej denerwuje się podczas obcinania paznokci, trzeba więc zwracać baczną uwagę na to, żeby się nie zraziło (nie obcinać zbyt krótko, bo to jest bolesne), obcinać w czasie snu lub odwracać uwagę dziecka.
Opracowała: mgr Joanna Górnisiewicz