Jak dbać o pępek noworodka?

Kikut pępowinowy, to pozostałość po pępowinie, która w czasie ciąży łączyła noworodka z łożyskiem, zapewniając mu w ten sposób dopływ substancji odżywczych, tlenu, oraz usuwanie zbędnych produktów przemiany materii.  Po porodzie pępowina nie jest potrzebna, dlatego też przecina się ją, po wcześniejszym zaciśnięciu około 2 centymetry od powierzchni brzucha noworodka. W pierwszych godzinach po urodzeniu się dziecka kikut pępowiny jest biało-niebieski i wilgotny. W ciągu 24 godzin obkurcza się i wysusza, a jego kolor zmienia się na żółtobrązowy, a następnie czarno- brązowy. Gdy wyschnie odpada, dzieje się to między 5 a 15 dniem po urodzeniu.

 Kikut pępowinowy stanowi wrota zakażenia

Kikut pępowinowy należy traktować jak otwartą, gojącą się ranę. Do czasu aż odpadnie jest najbardziej podatnym na zakażenie miejscem na ciele noworodka.

W ciągu pierwszych trzech dób po porodzie ciało noworodka kolonizują  niechorobotwórcze bakterie (fizjologiczna flora bakteryjna). Gdy postępowanie z kikutem pępowinowym jest nieprawidłowe, mogą pojawić się na nimi bakterie chorobotwórcze. Dlatego też bardzo ważne jest jałowe zabezpieczenie kikuta pępowiny na sali porodowej, utrzymanie go w czystości na oddziale noworodkowym oraz po wypisaniu dziecka do domu. Bardzo dobrym rozwiązaniem, które zmniejsza ryzyko zakażenia kikuta pępowinowego noworodka, jest przebywanie na jednej sali z mamą (roomig- in), ponieważ przez częsty kontakt matka przekazuje dziecku swoją naturalną, fizjologiczną florę bakteryjną, zabezpieczając w ten sposób noworodka przed zakażeniem kikuta pępowinowego.

Pielęgnacja kikuta pępowinowego

Niegdyś do pielęgnacji kikuta pępowiny stosowano spirytus 70%, który co prawda wysuszał kikut pępowiny, ale również skórę wokół niego, która stawała się kolejnymi wrotami zakażenia.  Stosowanie spirytus  70% do pielęgnacji kikuta pępowinowego wydłuża czas jego odpadnięcia. Stosowano również fiolet gencjanowy, który odkażał kikut pępowinowy, ale barwił skórę wokół niego na kolor fioletowy, co utrudniało ocenę stanu zapalnego.

Obecnie nie ma jednych wytycznych co do pielęgnacji kikuta pępowinowego.

Nadrzędnym wyznacznikiem jego  pielęgnacji jest utrzymanie go w czystości i suchości, ponieważ w miejscu wilgotnym szybciej namnażają się bakterie. Należy raz na dobę lub gdy dojdzie do zabrudzenia to wraz z potrzebą, oczyszczać pępek noworodka zwilżonym w wodzie przegotowanej z mydłem czystym gazikiem lub patyczkiem higienicznym. Kikut należy unieść i dokładnie we wszystkich zakamarkach go umyć. Nie jest on unerwiony więc nie ma obaw, że sprawi się noworodkowi ból. Po umyciu dokładnie należy go osuszyć i zostawić nieosłonięty do wyschnięcia. Można również odkażać pępek, poprzez spryskiwanie go preparatem antyseptycznym  (Asept, Octenisept). W kąpieli nie należy moczyć kikuta pępowinowego, jeśli jednak zamoczymy go przez przypadek, nie należy wówczas panikować, tylko dokładnie go osuszyć. Aby przyspieszyć proces odpadania kikuta pępowinowego  należy odwijać brzeg pieluszki, aby odkryć kikut pępowiny, ewentualnie można go osłonić jałowym, cienkim gazikiem lub używać specjalnych pieluszek z „okienkiem” na pępek, ubierać dziecko w bawełniane, przewiewne tkaniny. Natomiast nie należy naklejać plastrów, szczelnych opatrunków na kikut pępowinowy, szczelnie go okrywać, układać noworodka długo w pozycji na brzuchu, gdyż nie dociera wtedy odpowiednia ilość powietrza do kikuta i istnieje większe ryzyko infekcji.

Do lekarza należy się zgłosić, gdy: po 15 dniach kikut pępowiny jeszcze nie odpadł, zauważone zostanie  silne krwawienie, ropa u nasady kikuta, wyraźne zaczerwienienie i obrzęk wokół pępka albo rosnącą nierówną tkankę u nasady kikuta, wyciekanie płynu z pępka, nieprzyjemny zapach.


Opracowała: redakcja Babyneo.pl