Rozwój dziecka - piąty rok życia

Luty 17, 2022

Z jednej strony zachowanie pięciolatka bywa przepełnionę brawurą, a nawet agresją (czy to słowną, czy fizyczną), z drugiej – dziecko nierzadko rozczula gestami dowodzącymi, że jest empatyczne i współczujące. Nadal doskonali się motoryka przedszkolaka, ale to właśnie głównie jego rozwój emocjonalno-społeczny jest teraz najbardziej intensywny.

Rozwój fizyczny pięciolatka

Pięciolatek jest w ciągłym ruchu, nie usiedzi dłużej w jednym miejscu. Na placu zabaw swobodnie zjeżdża na zjeżdżalni, kręci się na karuzeli, wspina się na drabinki i zeskakuje z nich, może też umieć – koordynując pracę tułowia i nóg – wprawić w ruch huśtawkę. Można zaproponować mu jazdę na rolkach, możliwe, że poradzi już sobie także z poruszaniem się na dwukołowym rowerku, choć niektóre dzieci potrzebują więcej czasu na opanowanie tej umiejętności.

Dziecko w tym wieku ma dobrze rozwinięty zmysł równowagi. Ustawiając stopę za stopą, potrafi iść wzdłuż wyznaczonej na podłodze linii. Przez dłuższą chwilę stoi na jednej nodze, umie też skakać na niej zarówno w miejscu, jak i do przodu, pokonując w ten sposób kilka metrów. Utrzymuje równowagę nawet wtedy, gdy – stojąc na obu nogach – ma zamknięte oczy. Potrafi przeskakiwać przez linię z jej jednej strony na drugą. Pięciolatek klęka i robi przysiady. Żadnych trudności nie sprawia mu bieganie, kopanie piłki, rzucanie nią, a nawet łapanie jej, jeśli zostanie mu rzucona z niewielkiej odległości. Może już umieć skakać na skakance.

Pięciolatek jest bardzo samodzielny, na co pozwala mu coraz lepiej rozwinięta koordynacja oko-ręka i motoryka mała, czyli sprawność dłoni i palców. Rozpina i zapina guziki, radzi sobie z założeniem i zdjęciem większości ubrań, a być może potrafi już nawet zawiązać sznurówki. Samodzielnie korzysta z toalety, myje zęby, ręce, twarz, namydla ciało podczas kąpieli, wyciera się ręcznikiem, próbuje czesać włosy. Bez rozsypywania i rozlewania potrafi nieść w jednej ręce talerzyk z jedzeniem, w drugiej – kubek z napojem.

Umiejętność panowania nad ruchami dłoni i palców pozwala na wznoszenie skomplikowanych budowli z klocków, a także łączenie ze sobą klocków typu lego, budowanie z piasku babek, zamków, lepienie z plasteliny figurek, nawlekanie koralików na żyłkę. Pięcioletnie dziecko chętnie rysuje postacie ludzkie, zwierzęta, ale też inne obiekty – np. domy, samochody. Umie narysować linie pionowe, poziome i ukośne, kółka, krzyżyki, kwadraty, a być może także proste szlaczki. Malunki są dokładniejsze – kolorując, coraz rzadziej wykracza poza kontury. Sprawniej posługuje się nie tylko kredkami, ale i nożyczkami – potrafi np. ciąć kartkę wzdłuż wyznaczonej linii. Kiedy przyglądnie się literom napisanym przez rodzica, próbuje je odwzorować – i całkiem nieźle mu to wychodzi.

Rozwój emocjonalno-intelektualny 5latka

Zrozumienie emocji pięciolatka może sprawiać rodzicom wiele trudności. Wachlarz odczuwanych i demonstrowanych przez dziecko uczuć jest już niezwykle szeroki i często jedna emocja w sekundzie przechodzi w inną. Brzdąc w tym wieku dość szybko frustruje się, gdy coś nie idzie po jego myśli. Niełatwo godzi się z porażkami. Kiedy wpada w złość, może bić, kopać, kierować w stronę innych osób przykre słowa, np. „jesteś głupi!”. Zwykle lubi się popisywać, być w centrum uwagi, oczekuje aprobaty ze strony rodziców i pani w przedszkolu. Zwraca uwagę na odmienność i nierzadko tę odmienność może wyśmiewać, co staje się dla rodziców źródłem wielu kłopotliwych sytuacji. Mogą pojawiać się kłamstwa.

W zabawie z innymi dziećmi często występują elementy współzawodnictwa, a nawet agresji. Maluchy lubią wyzywać się na „pojedynki”, przechwalać się, sprawdzać, które np. szybciej biega. Zabawie chłopców towarzyszą kuksańce, przepychanki, zapasy. Kiedy pięciolatki zajęte są sobą, można z łatwością dostrzec różnice w temperamentach. Jedne odznaczać się będą pewnością siebie, brawurą, przywódczymi cechami, podczas gdy inne są nieśmiałe, nie lubią angażować się w głośne zabawy, wolą spędzać czas w samotności, ewentualnie bawić się z jednym zaufanym przyjacielem (zwykle takim, który ma podobny charakter).

Ale emocjonalność pięciolatka ma też bardzo pozytywne odcienie. U dziecka w tym wieku intensywnie rozwija się empatia, oczywiście pod warunkiem, że pomożemy mu w tym procesie. Coraz lepiej rozumie uczucia zarówno swoje, jak i innych osób, potrafi opisywać je słowami. Kiedy widzi, że komuś jest smutno, próbuje go pocieszać. Rozumie też, że jego zachowanie może wywoływać określone emocje, np. sprawiać komuś przykrość. Pięciolatek jest chętny do współpracy, lubi pomagać w pracach domowych, pod warunkiem, że nie będziemy go wyręczać, poprawiać czy krytykować, jeśli np. niedokładnie umyje kubek czy nierówno ułoży książki na półce. Dziecko zaczyna rozumieć pojęcie dobra i zła. Rodzic jest drogowskazem, który pomaga mu odróżniać jedno od drugiego, dlatego ważne jest, aby wyznaczać przedszkolakowi granice, dające mu poczucie bezpieczeństwa.

U pięciolatka fantazja coraz rzadziej miesza się z rzeczywistością. Dziecko już wie, że świat rządzi się swoimi prawami i nie zawsze do spełnienia pragnień wystarczy to, aby bardzo chcieć. Silne emocje, różne lęki znajdują ujście w postaci koszmarów sennych, które są dość powszechne u przedszkolaków. Pięciolatek lubi bawić się figurkami i lalkami, bo odgrywanie ról pozwala mu „oswoić” obawy. Na tym etapie bardzo często pojawia się tzw. zabawa w doktora, która u rodziców spotyka się zwykle ze sporym zażenowaniem. Trzeba jednak pamiętać, że dzieci w inny sposób postrzegają swoją cielesność – zabawa ta nie jest nacechowana erotyzmem, lecz jest metodą na poznanie własnego ciała i różnic między ciałem chłopca i dziewczynki.

Mowa pięciolatka jest bardzo dobrze rozwinięta. Wymawia już trudniejsze głoski, takie jak „r”, „dż”, „sz”, „cz”, „ż”. Z łatwością składa zdania i buduje dłuższe wypowiedzi. Kiedy usłyszy nowy wyraz, z zaciekawieniem pyta, co on oznacza. Rozumie pojęcia „więcej”, „mniej”, „tyle samo”. Zna podstawowe figury geometryczne. Ma dobrą pamięć – warto nauczyć przedszkolaka nie tylko numeru alarmowego, ale także adresu jego domu. Może też odróżniać stronę lewą i prawą. Zwykle umie już policzyć do 10. Przedstawia się, mówi, ile ma lat, a liczbę lat pokazuje na palcach.

Zdrowie dziecka 5letniego

U pięciolatka nie należy lekceważyć nieprawidłowości związanych z wymową, inaczej mogą się one utrwalić. Warto udać się do logopedy, jeśli dziecko nie wymawia określonych głosek, sepleni, jego mowa jest trudna do zrozumienia.

Na przełomie piątego i szóstego roku życia mogą zacząć wypadać pierwsze zęby mleczne.

Jeśli pięciolatek moczy się w nocy, należy skonsultować się z pediatrą. Moczenie nocne dotyczy ok. 15–20% pięcioletnich dzieci. Badania pomogą ustalić, jaka jest jego przyczyna – czy są to np. zaburzenia emocjonalne, zaburzenia czynności pęcherza, czy może infekcja dróg moczowych.

Jak się bawić z pięciolatkiem?

Pełny energii pięcolatek chętnie angażuje się w zabawy ruchowe. Można zaproponować mu np. „stary niedźwiedź mocno śpi”, „kółko graniaste” czy zabawę w klasy. Jeśli dziecko nie uczęszcza do przedszkola, warto skorzystać z oferty klubów organizujących różnego rodzaju zajęcia dla maluchów. Jest to nie tylko doskonała okazja do zabawy, ale i do nawiązania nowych przyjaźni.

Pięciolatka na pewno zainteresuje konstruowanie budowli czy pojazdów z kartonów, lepienie z plasteliny czy masy solnej, kolorowanie, wydziernie kawałków papieru kolorowego, a następnie tworzenie z nich barwnych obrazków na kartce. Zaoferować można puzzle, gry memo, tablicę magnetyczno-kredową, karty obrazkowe służące do nauki pierwszych angielskich słówek i, oczywiście, książki. Pięcioletnie dziecko z łatwością przyswaja zasady gry i potrafi ich przestrzegać (choć gorzej przychodzi mu godzenie się z porażką), można więc kupić proste gry planszowe.

Dziecko w tym wieku bardzo lubi muzykę, chętnie więc będzie grać na cymbałkach, bębenku, pianinku czy trójkącie. Można razem z nim wcielać się w rolę zespołu muzycznego i próbować odtwarzać ulubione melodie. Ciekawym sposobem na rodzinne spędzenie czasu jest zabawa w teatrzyk kukiełkowy. Podczas podróży czas umilą audiobooki z bajkami. Nie można zapominać o wycieczkach do zoo, lasu czy ogrodu botanicznego.

Najczęściej popełniane błędy przy wychowaniu pieciolatka

Nadopiekuńczość, nadmierna reakcja na wszelkie upadki dziecka – może to prowadzić do tego, że maluch będzie się obawiał podejmowania samodzielnych działań,
Niepozwalanie dziecku na pobrudzenie się podczas zabawy,
Przykładanie nadmiernej wagi do ilości spożywanego przez dziecko jedzenia (o ile według pediatry jego rozwój przebiega prawidłowo),
Wyręczanie dziecka w obowiązkach, które z powodzeniem wykonywać może samo, np. mycia rączek, jedzenia, zakładania bucików,
Bagatelizowanie uczuć dziecka, uważanie ich za „mniej ważne”,
Stosowanie u dziecka zbyt dużej ilości kosmetyków.